بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مینرالوژی رس خاکهای متشکله در مواد مادری مختلف (مطالعه موردی جنوب ارومیه)

مواد مادری به عنوان یکی از مهمترین عوامل خاک سازی در مناطق خشک و نیمه خشک، تاثیر زیادی بر ویژگی های خاک ها دارد. به منظور بررسی اثر مواد مادری بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مینرالوژی خاکها، شش پروفیل خاک در دو سازند زمین شناسی روته و معادل قم شامل سه نوع ماده مادری هستند، مورد بررسی قرار گرفت. پروفیل های 1 و 2 در سازند روته، پروفیل های 3 و 4 در سازند معادل قم (واحد آهکی-مارنی) و پروفیل های 5 و 6 نیز در سازند معادل قم (واحد ملاسی) واقع شده اند. رژیمهای رطوبتی و حرارتی این پروفیل ها به ترتیب زریک و مزیک می باشند و تمام پروفیل ها در واحد فیزیوگرافی تپه در موقعیت قله و جهت شیب یکسان حفر شدند. رده بندی پروفیل های 1 و 2 در سطح زیرگروه به ترتیب لیتیک زراورتنت و لیتیک هاپلوزرپت و سایر پروفیل ها تیپیک کلسی زرپت می باشد. نتایج نشان داد تفاوت در نوع ماده مادری تشکیل دهنده این خاکها منجر به تفاوت خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مینرالوژیکی آنها گردیده است. بر اساس نتایج حاصله پروفیل های واقع در سازند روته دارای ضخامت، رس، کربن آلی، ec، ph، cec، و کربنات کلسیم معادل کمتری در مقایسه با سازند معادل قم هستند. این تفاوت علاوه بر خاکهای واقع در سازندهای متفاوت، در واحدهای مختلف یک سازند نیز مشاهده می شود. نتایج کانی-شناسی رس حضور کانیهای ایلایت، اسمکتایت، ورمی کولایت، کائولینایت و کلرایت را در این خاکها نشان داد. ایلایت، کائولینایت و کلرایت منشا موروثی و اسمکتایت و ورمی کولایت منشا پدوژنیک دارند و از تغییر شکل ایلایت حاصل شده اند. مقایسه دیفراکتوگرامهای اشعه x خاکهای مورد مطالعه نشان داد که تفاوت در مواد مادری تشکیل دهنده این خاکها منجر به مقادیر بیشتر کائولینایت، ایلایت و ورمی کولایت و مقادیر کمتر اسمکتایت در خاکهای واقع در سازند روته در مقایسه با خاکهای واقع در سازند معادل قم گردیده است. در پروفیل های واقع در واحدهای مختلف سازند معادل قم نیز وضع به همین منوال است و خاکهای متشکله در واحد آهکی- مارنی محتوی اسمکتایت بیشتر، و ورمی کولایت و کائولینایت کمتری در مقایسه با خاکهای متشکله در واحد ملاسی هستند.